Ik vond het een onzin-referendum, en ik wist niet of referenda sowieso een goed idee waren. Moet je het nemen van beslissingen niet overlaten aan mensen die er verstand van hebben? De afgelopen weken is dit standpunt op de proef gesteld.
Het is nu donderdag. Gisteren was het tot 21:00 spannend of de opkomstdrempel gehaald zou worden. De mogelijke run naar de stembureau’s van de tactische stemmers was de joker van de VOOR stemmers. Helaas bleek de joker niet te zijn ingezet. Voor de mensen die zeggen: “was ik maar thuis gebleven”, had je echt liever 20% opkomst met 100% tegen gewild? Dat was een veel negatiever resultaat geweest.
Dit referendum werd ook wel het “feest voor de democratie” genoemd. En waarom ook niet? Iedereen, van oud genoeg tot oud mocht naar de stembus, en mocht aangeven wat hij of zij er van vond. Veel mensen vonden dit geen goed onderwerp, maar alsnog is 32% van de mensen gaan stemmen. Een gedeelte om het reeds genomen besluit te steunen, maar een nog groter gedeelte om dit juist af te keuren.
61% was tegen. In Leiden, mijn woonplaats, was het 45%. Alsnog! Ik wist al dat ik in een bubbel leefde, maar dit is wel confronterend. Ik heb onder mijn vrienden, kennissen en collega’s niemand gesproken die tegen dit verdrag was. Het was ofwel voor, ofwel “meh”. Het kan natuurlijk zijn dat ik niet goed heb opgelet, maar het verschil tussen niemand en de helft zou me wel opgevallen zijn.
De regering en het parlement hadden dit uiteraard ook niet verwacht, die handelden toen ze deze wet aannamen in de veronderstelling dat een meerderheid van de Nederlanders het met dit plan eens zouden zijn. Was dat ook zo en is het puur populisme geweest wat de balans heeft doen doorslaan? Of zit het parlement inderdaad niet op één lijn met het volk?
Er moet iets aan de hand zijn, anders gaan niet zoveel mensen tegen stemmen. Dat hebben ze echt niet voor de grap gedaan. Dat dacht ik overigens eerder wel over de handtekeningen voor het referendum, maar daar ben ik nu niet meer zo zeker van. Er is toch iets, een gevoel van onvrede, een angst voor bedreigingen vanuit Europa. En ja, die gevoelens zijn ook belangrijk. Daar mag je het best over hebben.
Het opkomende populisme is soms beangstigend, grote massa’s mensen die niet weten waar het over gaat en gewoon achter retoriek aanlopen. Nu is het mooie van een referendum dat we niet op een persoon hoeven te stemmen, en zelfs niet op een partij. Het kan gewoon puur om de inhoud gaan. Dat zou het voor de inhoudelijke discussie alleen maar makkelijker moeten maken.
Waarom is het dan niet gelukt om de tegenstemmers met feiten te overtuigen? Het ging waarschijnlijk mis toen we het voor onszelf als “onredelijke angst” of als “onderbuikgevoelens” gingen bestempelen. Als we geloofwaardige garanties hadden kunnen bieden dat hun angsten niet gingen uitkomen dan hadden we ze misschien kunnen overhalen.
En hoe zit het met de 70% die niet heeft gestemd? Wat denken zij er van? Wie weet komen ze de volgende keer de regering steunen. Wie weet waren ze even verdeeld als degene die niet zijn thuisgebleven. Ik hoop dat iemand dit gaat onderzoeken.
Sommige mensen hebben makkelijk praten. Als je op een berg woont dan hoef je niet bang te zijn voor overstromingen. Je spreekt dan ook alleen mensen die lekker met hun hoofd in de wolken zitten. Gelukkig leven we in een democratie, en komen er zo af en toe signalen uit het dal dat het beter moet. Laten we er van genieten, en laten we er van leren. De schade valt deze keer mee: Nederland heeft toch geen doorslaggevende stem.
~ Gerard
P.S. Voor de volgende keer: de handtekeningendrempel van 300.000 kunnen we behouden, 1/3 van de Nederlanders vond het uiteindelijk immers belangrijk genoeg om naar de stembus te komen. Die opkomstdrempel van 30% moet er echter af. Voor een raadgevend referendum is dat onzin, want ook bij 29% zullen er politieke consequenties volgen. Het lokt alleen maar strategisch stemmen uit.
Ik ben erg benieuwd waar het volgende referendum over gaat. Het mag niet verlammend gaan werken, maar als er bij nieuwe wetten gedacht zou worden “kunnen we dit in een referendum verdedigen” dan zou dat alleen maar goed zijn. Natuurlijk moeten politici wel hun verantwoordelijkheid nemen. Voor een wet stemmen betekent ook campagne voeren voor die wet als het een referendum wordt. Zo nee, dan moeten we ze daar op afrekenen. We zijn met z’n allen verantwoordelijk voor de geloofwaardigheid van de politiek.
P.P.S. Ik heb dit niet allemaal zelf bedacht, de ideeën kwamen tevoorschijn uit de discussies die ik met verschillende mensen over dit onderwerp heb gevoerd. De leden van GroenLinks Leiden wil ik hier extra voor bedanken.